Relatie- en gezinstherapie

Relatie-en Gezinstherapie benadrukt het belang van het betrekken van de sociale omgeving bij het begrijpen en behandelen van psychische klachten. Hierbij gaat het zowel om het betrekken van de sociale omgeving bij de behandeling van een individuele klacht van een cliënt als ook om behandelingen die primair zijn gericht op het oplossen van relatie- en gezinsproblemen.

Psychische klachten kunnen het gevolg zijn van relatie- of sociale problemen, psychische klachten kunnen door de sociale omgeving in stand worden gehouden of de sociale omgeving kan juist positief worden ingezet als steun of als hulp bij de oplossing van individuele klachten. Richtlijnen en protocollen zijn vaak individueel gericht en betrekken vaak te weinig de invloed van de sociale context. Er is grote evidentie gevonden dat het betrekken van de directe sociale omgeving van de cliënt (partner, gezin of vrienden) een grote invloed heeft op de effectiviteit van de behandeling.

Ben je VGCt-lid? Log in en bekijk ook samenvattingen van N=1-verslagen en verslagen en hand-outs van activiteiten.

Laatste nieuws op het kennisnet

Alle nieuwsberichten

Basisboeken over relatie- en gezinstherapie

Betrekken van het systeem (bij individuele behandeling)

Gezin en systeem

Relatie en seksualiteit

Betrekken van het systeem (bij individuele behandeling)

Beek, J. & Kuiper, H. (2017). Durf te netwerken!; Waarom het nuttig is omgeving te betrekken bij cognitieve gedragstherapie. VGCT: interne publicatie.

Baars, J. & Meekeren, van, E. (red) (2013). Een psychische stoornis heb je niet alleen. Praten met families en betrokkenen. Boom.

Baucom, D.H., Fisher, M.S., Worrel, M., Corrie, S., Belus, J.M., Molyva, E., Boeding, S.E. (2018). Couple-based intervention for Depression: An Effectiveness Study in the National Health Service in England. Family Process, 57, 2, 275-292.

Gezin en systeem
Alexander, J.F., Waldron, H. B., Robbins, M. S., Neeb, A. A. (2013). Funcional Family Therapy for Adolescent Behavior Problems.Washington, DC: American Psychological Association. ISBN: 978-1-4338-1294-1.

Alexander, J. F. (2008). Functional family therapy (FFT) clinical training manual. Salt Lake City, UT: FFC INC.

Bosmans, G., Celis, H., Mildred, V. (2011). Depressieve Jongeren in Thuisbegeleiding binnen de Vlaamse Bijzondere Jeugdzorg: Kan Attachment Based Family Therapy een Meerwaarde Hebben? [Depressed youth in home guidance within Flemish youth care: Can Attachment Based Family Therapy contribute?] TOKK: Tijdschrift voor Orthopedagogiek, Kinderpsychiatrie en Klinische Kinderpsychologie, 36, 161-172.

Carr, A. (2006). Family Therapy; Concepts, Process and Practice. New York: John Wiley & Sons, LTD. ISBN: 9780470014547.

Dattilio, F., M. (2010). Cognitive-Behavioral Therapy with Couples and Families; A Comprehensive Guide for Clinicians. New York: The Guilford Press. ISBN: 978-1-60623-453-2.

Diamond, G.S. & Levy, A. (2014). Attachment-bases family therapy. Washington; A.P.A.

Duncan, B. L., Miller, S. D., Wampold, B. E., Hubble, M.A. (2010). The Heart & Soul of Change; Delivering What Works in Therapy. Washington, DC: American Psychological Association. ISBN - 13: 978-1-4338-0709-1.

Gehart, D. (2016). Theory and Treatment Planning in Family Therapy; A Competency-Based Approach. CENCAGE Learning. Printed in the United States of America. ISBN: 978-1-285-45643-0.

Goldenberg, I., Stanton, M., Goldenberg, H. (2017). Family Therapy; an overview. Ninth Edition. CENCAGE Learning. Printed in Canada. ISBN: 978-1-305-09296-9.

Henggeler, S. W., Schoenwald, S.K., Borduin, C. M., Rowland, M.D., Cunningham, P. H. (2009). Multi systeemtherapie voor kinderen en jongeren met antisociaal gedrag. Amsterdam: SWP. ISBN: 978 90 8850 125 8.

Imber-Black, Roberts, Whiting (Red.) (2003). Rituals in Family and Family Therapy. 420 p. New York: W.W. Norton & co. ISBN: 9780393704150

Lange, A. (2006). Gedragsverandering in gezinnen, cognitieve gedrags- en systeemtherapie, 8ste editie. 670 p. Groningen: Wolters Noordhoff. ISBN: 9789068905861

Lange, A. (1994). Gevalsbeschrijvingen bij gedragsverandering in gezinnen: Fragmenten, toelichtingen en analyses. 264 p. Groningen: Wolters Noordhoff. ISBN: 9068905775

Lebow, J. L. (2014). Couple and Family Therapy; An Integrative Map of the Territory. Washington, DC: American Psychological Association.ISBN - 13: 978-1-4338-1362-7.

Mc Goldrick, M., Gerson, R. & Petry S. (2008). Genograms, assessment and intervention. 3rd edition. 272 p. New York: W.W.Norton & Company. ISBN: 9780393705096

Minuchin, S. (1973). Gezinstherapie; Analyse van de gezinsstructuur en gezinsstructuurtherapie. Utrecht/Antwerpen: Het Spectrum.

Omer, Haim (2007). Geweldloos verzet in gezinnen. Een nieuwe benadering van gewelddadig gedrag. 189 p. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. ISBN: 9789031351237

Savenije, A., Van Lawick, M. & E. Reijmers (red.) (2014n). Handboek systeemtherapie. 924 p. Utrecht: De Tijdstroom. ISBN: 978905898 257 5.

Winek, J.L. (2010). Systemic Family Therapy. 368 p. Londen: SAGE. ISBN: 9781412936965

Relatie en seksualiteit
Baucom D.H., Epstein N.B., Kirby J.S. & La Tailade J.J. (2015). Cognitive-behavioral couple therapy. In: A.S. Gurman, J.L. Lebow & D.K. Snyder: Clinical handbook of couple therapy; 5 th. edition. Guilford Press.

Christensen A., Dimidjian, S. & Martell, C.R. (2015). Integrative behavioral couple therapy. In: A.S. Gurman J.L. Lebow & D.K. Snyder (red). Clinical handbook of couple therapy; 5 th. edition. Guilford Press.

Dijkstra, P. (2017). Protocollaire behandeling van paren met relatieproblemen. In G. Keijsers, A. van Minnen, M. Verbraak, K. Hoogduin & P. Emmelkamp (red). Protocollaire behandelingen voor volwassenen met psychische klachten. Boom.

Fischer, M.S. & Baucom, D.H. (2018). Cognitive-Behavioral Couple-based Interventions for Relationship Distress and Psychopathology. In: J. N. Butcher, J. Hooley, & P. C. Kendall (Eds.), Psychopathology: Understanding, Assessing and Treating Adult Mental Disorders. Washington, DC: American Psychological Association.

Gurman, A.S., Lebow J.L. & Snyder, D.K. (red) (2015). Clinical handbook of couple therapy; 5 th. edition. Guilford Press.

Johnson, S.M. (2004). The practice of emotionally focused couple therapy 2e edition: Creating connection. New York: Brunner-Rouledge.

Johnson, S.M. (2015). Emotionally focused couple therapy. In: A.S. Gurman, J.L. Lebow & D.K. Snyder: Clinical handbook of couples therapy; 5 th. edition. Guilford Press.

Keijsers L. (2016). Protocol voor Relatietherapie; Gebaseerd op EFT en CBCT. Bravenewbooks.

Lankveld, van, J., Kuile, ter, M. & Leusing, P. (red) (2010). Seksuele disfuncties: diagnostiek en behandeling. Houten: Safleu van Loghum.

Lebow, J.L., Chambers, A.L., Christensen, A. & Johnson, S.M. (2012). Research on the treatment of couple distress. Journal of Marital and Family Therapy, 38, 145-168.

Vansteenwegen, A. (2005). Helpen bij partnerrelatie problemen. Het praktijkboek. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.

Wedenfelt van, B, & Schaap, C. (2011). Protocollaire behandeling van paren met relatie problemen. In: G.P.J. Keijsers, A. van Minnen & C.A.L. Hoogduin (red). Protocollaire behandeling voor volwassenen met psychische klachten: deel 2. Amsterdam, Boom.

Meetinstrumenten

BDHI-D – (Buss-Durkee Hostility Inventory Dutch) : inventariseert hostiliteit en agressie

DAS – (Dyadic Adjustment Scale) : inventariseert sociale aspecten en gedrag binnen een relatie

FOS-D – (Family of Orgin Scale) : inventariseert openheid en harmonie in het gezin van herkomst

FRT – (Family Relations Test) : inventariseert relaties binnen het gezin

GVK – Gedrags Vragenlijst voor Kleuters) : inventariseert gedrag van kleuters

GVK – (Vragenlijst Gezins Kenmerken : inventariseert kenmerken van het gezinsfunctioneren

GVL – (Gezins Vragenlijst) : inventariseert kwaliteit van gezins- en opvoedingsomstandigheden

IPOV – (Interactionele Probleem Oplossings Vaardigheid) : inventariseert probleemoplossend vermogen bij interactie partners

LEE – (Level of Expressed Emotion) : inventariseert level of expressed emotion bij interactie gezin

MMQ – (Maudsley Marital Quenstionaire) : inventariseert communicatieve vaardigheden bij interactie-partners

NOSI – (Nijmeegse Ouderlijke Stress Index) : inventariseert stressbeleving ouders bij interactie gezin

NRV – (Nederlands Relatie Vragenlijst) : inventariseert de vijf belangrijkste aspecten van een intieme relatie

OBVL – (Opvoedings Belasting Vragen Lijst) : inventariseert stress bij opvoeden

OKIV-R – (Ouder-Kind Interactie Vragenlijst Revised : inventariseert ouder-kind-interactie

TOB – (Toegankelijkheid Betrokkenheid Ontvankelijkheid) : inventariseert mate van verbondenheid tussen partners

VST-V – (Vragenlijst Seksuele Trauma’s in het Verleden) : inventariseert seksueel trauma

Dijkstra, P. (2017). Protocollaire behandeling van paren met relatieproblemen. In G. Keijsers, A. van Minnen, M. Verbraak, K. Hoogduin & P. Emmelkamp (red). Protocollaire behandelingen voor volwassenen met psychische klachten. Boom.

Wedenfelt van, B, & Schaap, C. (2011). Protocollaire behandeling van paren met relatie problemen. In: G.P.J. Keijsers, A. van Minnen & C.A.L. Hoogduin (red). Protocollaire behandeling voor volwassenen met psychische klachten: deel 2. Amsterdam, Boom.

Keijsers L. (2016). Protocol voor Relatietherapie; Gebaseerd op EFT en CBCT. Bravenewbooks.

Wij, cognitief gedragstherapeuten, staan erom bekend dat we tijdens therapie niet alleen praten, maar dat we onze cliënten iets leren door anders tegen dingen aan te kijken, door ze dingen te laten ervaren en doen. Maar in de dagelijkse klinische praktijk is de werkdruk hoog, zijn de sessies kort en moet alles efficiënt. Dan heb je misschien niet altijd de tijd om het goede exposuremateriaal te vinden of een registratieformulier te ontwerpen. En dan wordt er toch minder gedaan dan wellicht wenselijk is.

Uit onderzoek blijkt dit ook: exposure wordt bijvoorbeeld minder frequent uitgevoerd dan voorgeschreven in de richtlijnen. Waarom? Er zijn diverse redenen, maar één reden is dat het tijd en moeite kost om exposure goed uit te voeren. Waar haal je ineens een spin vandaan, of hoe kom je aan het geluid van onweer? In die lijn is weleens gekscherend geopperd dat elke gedragstherapeut VGCt®, vergelijkbaar met een artsentas, een exposurekit bij zich zou moeten dragen. En voilà, hier is het dan!