Naar Mijn VGCt

Eetstoornissen en obesitas

Verschillende onderzoeken tonen aan dat cgt een effectieve behandeling is voor eetstoornissen en obesitas. Cgt blijkt voor boulimia nervosa zelfs de meest effectieve interventie.

Ben je VGCt-lid? Log in en bekijk ook samenvattingen van N=1-verslagen en verslagen en hand-outs van activiteiten.

Laatste nieuws op het kennisnet

Naar alle nieuwsberichten

Rubrieken

Artikelen over anorexia
- Fairburn, C.G., Cooper, Z. Doll, H.A., O’Connor, M.E., Palmer, R.L. & Dalle Grave, R.(2013). Enhanced cognitive behaviour therapy for adults with anorexia nervosa: A UK-Italy study. Behaviour Research and Therapy, 51, R1-R8.
- Touyz, S., Le Grange, D., Lacey, H., Hay, P., Smith, R., Maguire, S., Bamford, B., Pike, K.M. & Crosby, R.D. (2013). Treating severe and enduring anorexia nervosa: a randomized controlled trial. Psychological Medicine, Available on CJO 2013 DOI: 10.1017/S0033291713000949 
- Dalle Grave, R., Calugi, S., Doll, H.A. & Fairburn, C.G. (2013). Enhanced cognitive behaviour therapy for adolescents with anorexia nervosa: an alternative to family therapy? Behaviour Research and Therapy, 51, R9-R12.

Artikelen over obesitas
- Jansen, A., Nederkoorn, C., Roefs, A., Martijn, C., Havermans, R., & Mulkens, S. (2009). Waarom obesitas in de GGZ behandeld moet worden. GZ-Psychologie, 1, 38-44. 
- Mulkens, S., Fleuren, D., Nederkoorn, C. & Meijers, J. (2007). Realfit: een multidisciplinaire groepsbehandeling voor jongeren met overgewicht. Gedragstherapie, 40, 27-48. 

Artikelen over boulimia
- Mulkens, S. en van der Linden, J. (2013). Van ratatouille tot Michelin diner: ingrediënten voor de behandeling van boulimia nervosa in negen gangen. Gedragstherapie, 46, 15-30.
- Wilson, G.T. & Sysko, R. (2009). Frequency of binge eating episodes in bulimia nervosa and binge eating disorder: Diagnostic considerations. International Journal of Eating Disorders, 42, 603-610.

 

Basisboeken
Handboek Eetstoornissen - Noordenbos, G. & van Elburg, A. (Red.). (2018)

Cognitive Behavior Therapy and Eating Disorders - Fairburn, C.G. (2008)

Cognitive Behavioral Therapy For Eating Disorders | A Comprehensive Treatment Guide - Waller, G., Corstorphine, E. & Cordery, H., Hinrichsen, H., & Lawson, R. (2007).

Eating disorders and obesity - Fairburn, C.G. & Brownell, K.D. (Red.) (2005). 

 

Handboek Eetstoornissen 
Noordenbos, G. & van Elburg, A. (Red.). (2018). Handboek Eetstoornissen. Utrecht: De Tijdstroom. ISBN: 9789058982506

Sinds het verschijnen van de tweede druk van het Handboek eetstoornissen (2008), zijn er veel nieuwe ontwikkelingen. Met de komst van de DSM-5 zijn de voedingsstoornissen bij het hoofdstuk eetstoornissen gevoegd; zowel de kenmerken van anorexia, boulimia nervosa en de eetbuistoornis worden erin beschreven. Er wordt ook aandacht besteed aan de voedingsproblemen pica, ruminatiestoornis en de vermijdend/restrictieve voedselinnamestoornis. Eind 2017 werd de Multidisciplinaire Richtlijn Eetstoornissen uit 2006 opgevolgd door de Zorgstandaard Eetstoornissen. Daarin wordt beschreven wat de experts en ervaringsdeskundigen van Nederland op grond van de wetenschappelijke literatuur adviseren ten aanzien van diagnostiek en behandeling. Relatief nieuw zijn de websites voor zowel preventie, vroegtijdige onderkenning als behandeling van eetstoornissen en de inzet van ervaringsdeskundigen in de behandeling en bij de nazorg en terugvalpreventie. Ondanks deze ontwikkelingen lijkt het aantal patiënten met een eetstoornis niet af te nemen. Er is een trend zichtbaar dat eetstoornissen op jongere leeftijd ontstaan en daarnaast is er meer aandacht voor chronische eetstoornissen, eetstoornissen die zich op latere leeftijd ontwikkelen en voor eetstoornissen bij jongens en mannen. In deze nieuwe, derde druk komen de volgende thema's aan bod: kenmerken, achtergronden, preventie en vroegtijdige signalering, behandeling, herstel en terugvalpreventie, bejegening en ethische vraagstukken. Dit handboek biedt een zeer overzichtelijk en actueel beeld van de meeste recente kennis en praktijkervaring beschreven door deskundige auteurs uit zowel Nederland als België.

Het Handboek Eetstoornissen is bruikbaar voor diverse hulpverleners en geïnteresseerden: artsen, psychologen, psychiaters, preventiewerkers en zelfhulpgroep-begeleiders.

Cognitive Behavior Therapy and Eating Disorders 
Fairburn, C.G. (2008). Cognitive Behavior Therapy and Eating Disorders. New York, Guilford Press. ISBN : 9781593857097 

Dit boek geeft een uitgebreid overzicht van de praktische kant van ‘enhanced cognitive behaviour therapy’ (CBT-E), de toonaangevende evidence based behandeling voor eetstoornissen. Het is geschreven voor behandelaren en demonstreert hoe de transdiagnostische aanpak gebruikt kan worden voor het hele scala van eetstoornissen. 

Christopher Fairburn en zijn collega’s beschrijven nauwkeurig hoe men CBT-E op maat kan maken voor de behoeftes van individuele patiënten, en hoe men adolescenten en patiënten die een opname nodig hebben kan voorbereiden. Ook worden de veel voorkomende comorbide stoornissen besproken en hoe men hiermee kan omgaan. In bruikbare bijlages vindt u de laatste versies van het interview ‘Eating Disorder Examination’ (EDE) en de EDE-vragenlijst (EDE-Q).

Cognitive Behavioral Therapy For Eating Disorders | A Comprehensive Treatment Guide 
Waller, G., Corstorphine, E. & Cordery, H., Hinrichsen, H., & Lawson, R. (2007). Cognitive Behavioral Therapy For Eating Disorders: A Comprehensive Treatment Guide. Cambridge University Press. ISBN : 9780521672481 

Dit boek beschrijft de toepassing van CBT bij patiënten met een grote verscheidenheid aan eetstoornissen. Het bespreekt zowel de behandeling van duidelijke/ ongecompliceerde problemen als de meer complexe gevallen en de gevallen waarin comorbiditeit bestaat. Het boek is gebaseerd op de bewezen effectieve behandelingen zoals in de wetenschap gepubliceerd, maar benadrukt ook de het belang van geïndividualiseerd, theoriegestuurd klinisch werken. Het beschrijft technieken binnen de breedste klinische context, voor het gebruik in alle leeftijdscategorieën en van verwijzing tot ontslag. In bijlages zijn ook hand-outs te vinden voor patiënten en andere hulpmiddelen. Het boek is geschikt voor psychologen, psychiaters, verpleegkundigen, counselors, diëtisten, en vaktherapeuten.


Eating disorders and obesity
Fairburn, C.G. & Brownell, K.D. (Red.) (2005). Eating disorders and obesity. A comprehensive handbook. Guilford Publications. ISBN : 9781593852368 

Dit unieke handboek presenteerd en integreert alle huidige kennis over eetstoornissen en obesitas. Daarbij legt het boek de nadruk op toegankelijkheid en praktische toepassing van kennis. Van diverse leidende onderzoekers is hierin materiaal gebundeld, daarbij ingaand op biologische, psychologische, sociale processen geassocieerd met risico’s tot en met klinische assesment vaardigheden en interventies. De inhoud is zo ingericht dat onderzoeksgebieden met overlap extra aandacht krijgen, waarbij aan het einde van een hoofdstuk handige literatuursuggesties staan.

Over symptomen
Eetstoornissen kunnen de kwaliteit van leven en ontwikkeling van een persoon ernstig belemmeren. Omdat eetstoornissen vaak gepaard gaan met ontkenning en schuldgevoel houden personen met een eetstoornis vaak hun klachten verborgen voor de omgeving. Om vroegtijdige onderkenning en herkenning te faciliteren heeft het fonds psychische gezondheid een signalenkaart eetstoornissen ontwikkeld en ter beschikking gesteld. 

Richtlijnen
Momenteel wordt gewerkt aan de Zorgstandaard Eetstoornissen. Kijk voor meer informatie op de website van het Netwerk Kwaliteitsontwikkeling GGz.

Instrumentaria volwassenen
Zelfrapportage
EDE-Q 
EDI-II

Diagnostische interviews
EDE
SCID-I

Aanvullende instrumenten
Juist omdat eetstoornissen vaak gepaard gaan met co-morbiditeit is aanvullende informatie over de ernst en de aard hiervan van belang voor de behandeling van eetstoornissen. Hieronder vind je de meest gebruikte aanvullende instrumenten.

Stemming
BDI-II
CDI

Zelfwaardering
CBSK 
CBSA
RSES

Lichaamsbeeld
BICI

Behandelprotocollen volwassenen
Hoofdstuk 12. Jansen, A. & Mulkens, S. (in druk). Cognitieve therapie bij eetstoornissen en obesitas. In: Van Oppen, P. en Bögels, S.M. (Red.). Cognitieve therapie: Theorie en praktijk. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. ISBN : 9789031328314 

Fairburn, C.G. (2008). Cognitive Behavior Therapy and Eating Disorders. New York, Guilford Press. ISBN : 9781593857097 

Vanderlinden, J., Pieters, G., Probst, M. & Norré, J. (2007). Behandelprotocol Boulimia nervosa. Set van 1 therapeutenboek en 1 werkboek. Amsterdam: Uitgeverij Boom en Cure and Care Development. ISBN : 9789085063339 

Bosch, J., Daansen, P. & Braet, C. (2010). Cognitieve gedragstherapie bij obesitas. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum. ISBN : 9789031343690 

Behandelprotocollen jongeren
Jansen, A., Elgersma, H. & Mulkens, S. (2008). Boulimia Nervosa en verwante eetstoornissen. In Braet, C. & Bögels, S.M. (red.). Protocollaire behandelingen voor kinderen met psychische klachten. Amsterdam: Boom Cure and Care, p. 495-523. (+ cd-rom) ISBN : 9789085064473 

Beer, R. & Tobias, K (2011). Cognitieve gedragstherapie bij jongeren met een eetstoornis; Eten zonder angst. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum. ISBN : 9789031387618 

Beer, R. & Tobias, K. (2011). Eten zonder angst; werkboek. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum. ISBN : 9789031387595 

Braet, C. (2010). Kinderen met overgewicht. Diagnostiek en behandeling voor de professional. Hogrefe uitgevers BV. ISBN : 9789079729203 

Braet, C., Joossens, L., Swets, E., Mels, S., Moens, E. & Tanghe, A. (2010). Kinderen en jongeren met overgewicht. Uitgeverij Garant-Maklu. ISBN : 9789044125450 

Zelfhulpboeken
Jansen, A. & Elgersma, H. (2007). Leven met een eetstoornis. Bohn Stafleu Van Loghum. ISBN : 9789031350186 

Daansen, P. (2005). Leven met obesitas. Bohn Stafleu Van Loghum. ISBN : 9789031343928

Beck, J. (2008). Beck’s dieetoplossing: Train je brein, denk je slank. Amsterdam: Uitgeverij Nieuwezijds. ISBN : 9789057122637 

 

 

Wij, cognitief gedragstherapeuten, staan erom bekend dat we tijdens therapie niet alleen praten, maar dat we onze cliënten iets leren door anders tegen dingen aan te kijken, door ze dingen te laten ervaren en doen. Maar in de dagelijkse klinische praktijk is de werkdruk hoog, zijn de sessies kort en moet alles efficiënt. Dan heb je misschien niet altijd de tijd om het goede exposuremateriaal te vinden of een registratieformulier te ontwerpen. En dan wordt er toch minder gedaan dan wellicht wenselijk is.

Uit onderzoek blijkt dit ook: exposure wordt bijvoorbeeld minder frequent uitgevoerd dan voorgeschreven in de richtlijnen. Waarom? Er zijn diverse redenen, maar één reden is dat het tijd en moeite kost om exposure goed uit te voeren. Waar haal je ineens een spin vandaan, of hoe kom je aan het geluid van onweer? In die lijn is weleens gekscherend geopperd dat elke gedragstherapeut VGCt®, vergelijkbaar met een artsentas, een exposurekit bij zich zou moeten dragen. En voilà, hier is het dan!